Η γυναίκα στον Ευριπίδη

ΘΕΜΑ : Η γυναίκα στον Ευριπίδη

1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι γυναίκες τον 5ο αιώνα αντιμετωπίζονταν γενικά ως ασήμαντες και υποταγμένες στους συζύγους τους νομικά και κοινωνικά . Η ζωή τους είναι αυστηρά περιορισμένη . Παραμένουν σε όλη τους τη ζωή «ανήλικες» κηδεμονευόμενες από κάποιον άντρα. Αντίθετα προς αυτή την κοινωνική πραγματικότητα παρουσιάζονται οι γυναίκες στο δράμα . Εδώ κάνουν αυτό που η κοινωνία δεν τους επιτρέπει να πράξουν.1
Ο Ευριπίδης στα έργα του ασχολήθηκε με τον ψυχικό κόσμο της γυναίκας, δημιουργώντας το ψυχογράφημά της αφού παρατήρησε προσεκτικά τη δράση της και τη φύση της.
Στην παρούσα εργασία θα εξετάσουμε το υπέρμετρο πάθος, που παρουσιάζουν οι γυναίκες του Ευριπίδη, τη συνύπαρξη – σύγκρουση της λογικής με το άλογο στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης, και την αυτοθυσία γυναικών στα έργα του, αναλύοντας δύο δράματα, της Άλκηστης και της Μήδειας καθώς και τη δραματική πλοκή αυτών των δύο ηρωίδων .
2.ΑΛΚΗΣΤΗ

Ο Ευριπίδης εδώ χρησιμοποίησε ένα μύθο που αναφέρεται στην ιστορία μιας ερωτευμένης γυναίκας, η οποία προσέφερε την ζωή της για να σώσει από το θάνατο τον σύζυγό της. Το θέμα αυτό το χρησιμοποίησαν και άλλοι τραγωδοί όπως ο Φρύνιχος . Εδώ όμως ο Ευριπίδης χωρίς να αλλάξει την υφή του μύθου, μετέφερε χρονικά την θυσία της Άλκηστης μερικά χρόνια αργότερα από τη μέρα του γάμου της. Η προσφορά του εαυτού της στο θάνατο, γίνεται αφού είχε γευτεί την συζυγική ευτυχία. Με αυτό το τέχνασμα ο τραγωδός δημιούργησε νέες προϋποθέσεις στην περιοχή της ψυχικότητας.2
Από τον πρόλογο, το έργο προλογίζει ο Απόλλωνας, μαθαίνουμε πως έφτασε η μέρα που η Άλκηστη, για την αγάπη της θα θυσιαστεί, προαναγγέλλοντας επίσης πως θα έρθει ένας άνδρας που θα την κλέψει από το θάνατο. Πού όμως μιλά γι αυτήν την αγάπη; Ο δραματουργός μας προσφέρει σε δύο σημεία για τον αποχαιρετισμό της Άλκηστης από τη ζωή. Το πρώτο στην Πάροδο σε μία αγγελική ρήση, μια από τις Θεραπαινίδες με παραστατικό τρόπο παρουσιάζει τη συμπεριφορά της Άλκηστης της μέσα στο σπίτι αλλά και τη συμπεριφορά της προς στα παιδιά της. Τρόπος που ταυτίζεται με το πρότυπο συμπεριφοράς που θα εκτιμούσε η τότε κοινωνία. Εδώ βλέπουμε την πράξη και τη θυσία της ηρωίδας από την πλευρά της γυναικείας ευαισθησίας και όχι από την ψυχρότητα του άνδρα. Το δεύτερο σημείο το βρίσκουμε στο δεύτερο στάσιμο όπου έχουμε τον απολογισμό της θυσίας που προσφέρθηκε από την Άλκηστη με πολύ αξιοπρέπεια και χωρίς παράπονο. Πουθενά η Άλκηστη δεν μιλά για την φλόγα της καρδιάς της που την σπρώχνει στη θυσία, ούτε ακούμε τα λόγια μιας ερωτευμένης γυναίκας.3
Η Άλκηστη εμφανίζεται ως μια φωτισμένη γυναίκα, που θυσιάζεται αυτόβουλα και αυτοπροαίρετα για τον άνδρα της.
Ο Ευριπίδης μας παρουσιάζει την Άλκηστη πριν απ’ όλα σαν μια καλή νοικοκυρά «…,με ποταμίσιο πλένει τα άσπρο κορμί της παίρνει ρούχα και στολίδια απ’ τις κέδρινες κασέλες και ντύνεται σεμνά…»(στιχ161-164Άλκηστη), ο κέδρος προστάτευε τα ρούχα από το σκόρο. Επίσης όταν ο Άδμητος γυρίζει από την κηδεία στο παλάτι του, παρατηρεί ότι το κρεβάτι αλλά και το πάτωμα έχουν σκόνη «…το στρώμα που κοιμόταν, το πάτωμα ασυγύριστο…»(στιχ.943-944)4.Παρουσιάζεται ως μια καλή σύζυγος, αναφερόμενη στο νυφικό κρεβάτι , ως έπιπλο για τους συζύγους, «Κλίνη, ώ κλίνη, όπου τη ζώνη μου έλυσα για κείνον που και τώρα για χάρη του πεθαίνω, σ’ αφήνω γειά…»(στιχ.169-172) και καλή μάνα αποχαιρετώντας τα παιδιά της λίγο πριν πεθάνει ζητώντας παράλληλα υπόσχεση από τον σύζυγό της να μην ξαναπαντρευτεί, αν και δεν τρέφει αυταπάτες. «Έσένα τώρα μια άλλη θα σε ορίζει πιο ενάρετη από μένα βέβαια ποτέ…»(στιχ.176-178) «…ο καιρός θα σε ηρεμήσει»(στιχ.374)
Το κεντρικό μοτίβο γύρω από το οποίο κινούνται τα δραματικά γεγονότα είναι η αυτόβουλη θυσία της Άλκηστης.
Στο έργο διαπιστώνουμε ότι όσο κι αν υπάρχει την εποχή στην οποία αναφέρονται τα γεγονότα το καθιερωμένο πρότυπο της υποταγής της γυναίκας στον άνδρα, μια κοινωνική συνθήκη που δίνει στον άνδρα το δικαίωμα να ζητεί από την γυναίκα να πεθάνει στην θέση του, η συνθήκη αυτή δε φαίνεται εδώ να λειτουργεί ικανοποιητικά. Σε αυτό το έργο έχουμε εναλλαγή συναισθημάτων και ορθολογισμού. Το διαπιστώνουμε από την ύπαρξη συζυγικής αγάπης που είναι όμως μονόπλευρη , από την πλευρά της γυναίκας. Επίσης η μορφή αυτής της αγάπης τοποθετείται πάνω από τη μητρική και την πατρική. Τι έκανε λοιπόν την Άλκηστη να δεχτεί αμέσως να πεθάνει στη θέση του συζύγου της; Ο Ευριπίδης μας παρουσιάζει την Άλκηστη να παίρνει αυτή την απόφαση μετά από προσεκτική και ορθολογιστική σκέψη. Την Άλκηστη μπορούμε να την παραλληλίσουμε με την Πηνελόπη διότι και αυτή είχε την δυνατότητα να ξαναπαντρευτεί. «…θα μπορούσα αυτό να μην το κάνω για άντρα μου να πάρω όποιον ήθελα μες στη Θεσσαλία…» (στιχ.290-292), λέει μόνη της. Κι προσθέτει ότι από τον Άδμητο είχε αποκτήσει ότι χρειαζόταν για να είναι ευτυχισμένη. Ο Άδμητος μας παρουσιάζεται ως φιλόξενος και γενναιόδωρος. Όμως είναι πιθανό να φοβόταν σ’ ένα δεύτερο γάμο ότι θα ήταν λιγότερο τυχερή, γιατί, όπως το τοποθετεί η Μήδεια: το πρόβλημα είναι ποιόν να πάρεις «δεσπότην του σώματός σου», αν «κακόν λάβειν ή χρηστόν». Επίσης ευκολονόητο είναι ότι η ύπαρξη παιδιών αποτελεί το κύριο αίτιο για την αφοσίωση μεταξύ συζύγων.5
Ένα άλλο ζήτημα μη ορθολογικό είναι η δόξα( κλέος γυναικών) που κερδίζει η Άλκηστη λόγω της θυσίας της. Η Άλκηστη με το θάνατό της από τη μία ενισχύει τις παραδοσιακές αξίες ενώ από την άλλη, την ώρα που καινοτομεί, κερδίζει δόξα μεγάλη που η παράδοση την παραχωρεί μόνο στο άλλο φύλλο. Γι αυτήν ο Χορός θα πει «απ’ όλες τις γυναίκες», υπήρξε « η καλύτερη για τον σύζυγό της». Την δόξα όμως δεν την κερδίζει λόγω της αφοσίωσής της , της στοργής της ηθικής της, αλλά την εξασφαλίζει με τον «δοξασμένο θάνατό» που στηρίζεται στις αρσενικές ιδιότητες της τόλμης και της εγκαρτέρησης. Η πιστή σύζυγος πήρε την θέση του άντρα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τον εκθηλισμό του συζύγου της ο οποίος στο εξής θα ασκεί καθήκοντα μητροπρεπούς πατρότητας και θα είναι καταδικασμένος να ζει σαν παρθένα έγκλειστος στο εσωτερικό του ανάκτορου, το οποίο η γυναίκα του το εγκατέλειψε, όταν για να πεθάνει, βγήκε στον ανοικτό χώρο των αρρενωπών κατορθωμάτων.6 Η Άλκηστη πεθαίνει πάνω στη σκηνή και είναι γνωστό ότι εδώ έχουμε το μοναδικό φυσικό θάνατο του σωζόμενου αρχαιοελληνικού θεάτρου.
Για το Πλάτωνα η πράξη της Άλκηστης του φάνηκε υπέροχη και την χρησιμοποίησε στο Συμπόσιό του προκειμένου να πει ότι μόνο οι ερωτευμένοι ποθούν να πεθάνουν ο ένας για τον άλλον. …,εθελήσσασα μόνη υπερ του αυτής ανδρος αποθανειν…και τουτ’ εργασαμένη το έργον ούτω καλόν έδοξεν εργάσασθαι, ου μόνον ανθρώποις αλλά και θεοίς,…έδοσαν τούτο γέρας οι θεοί,εξ Αιδου ανείναι πάλιν την ψυχήν,…(στιχ.179c Συμπόσιο).
Αντίθετα με τον Πλάτωνα, στον Απολλόδωρο το ηθικό δίδαγμα αυτής της ιστορίας είναι κάθε άλλο παρά ρομαντικό. Οι Θεοί κάθε άλλο παρά ενθουσιασμένοι είναι για το παιχνίδι που έπαιξε η Άλκηστη. Η Περσεφόνη κατέληξε στην άποψη ότι δεν είναι δουλειά της γυναίκας να πεθαίνει για τον άντρα της. Η Άλκηστη έκανε άσχημα, το παράδειγμά της θα μπορούσε να είναι βλαβερό γι αυτό και η Περσεφόνη την ξαπόστειλε πίσω στη γη.7
Σε αντίθεση με την Άλκηστη, στο πρώτο επεισόδιο ο τεθλιμμένος Άδμητος, παρουσιάζεται σαν ήρωα ελεεινής μορφής. Γιατί ξέρουμε πως ο Άδμητος δέχτηκε πρόθυμα τη θυσία της, τα διάφορα «Αν φύγεις, χάθηκα» και «Ω Θάνατε ποια γυναίκα μου παίρνεις» που κλαυθμυρίζει ή το ανεπανάληπτο «Σπουδαίοι γλύπτες θα φτιάξουν τα’ άγαλμά σου, για να το βάλω στο κρεβάτι μου και να τα’ αγκαλιάζω» μας δημιουργούν απέχθεια για τον εγωιστή, που υποφέρει ίσως αληθινά γι αυτό που χάνει, μα που συνάμα χαίρεται γι αυτό που κερδίζει.
Έτσι πέρα από τη γοητεία που σκορπάει το μέχρι θανάτου μεγαλείο της ηρωίδας εκείνο που κάνει τη σκηνή του χωρισμού τους πιο πικρά συγκλονιστική είναι πως πεθαίνει ο τέλειος άνθρωπος για να ζήσει ο τιποτένιος.8
Ο Ευριπίδης στην σκηνή της εμφάνισης του πατέρα του Άδμητου που έρχεται να κλάψει την Άλκηστη –θύμα δικό του σχεδόν όσο και του γιου του, προκαλώντας μια δριμύτατη σύγκρουση δύο εγωιστών και δύο ενόχων, μετατρέπει τον ηρωικό θάνατο σε κοινό θάνατο. «Ετούτη είχε ντροπή, μυαλό δεν είχε »(στιχ.744)
Το τελευταίο επεισόδιο είναι το θαύμα της Ανάστασης. Ο Ηρακλής κλέβει από τον θάνατο την Άλκηστη και την παραδίδει στον Άδμητο, έχοντας έτσι ένα έργο με ευχάριστο τέλος .
Αυτό όμως το τέλος μετέτρεψε την αυτοθυσία της Άλκηστης σε κωμωδία, γεννώντας και πολλές διαφορετικές θεωρίες από σύγχρονους μελετητές .
Η Άλκηστη έχει πεθάνει στην πραγματικότητα ή όχι και έχει ξαναγυρίσει ή όχι;
Στην αρχή του έργου μας αναφέρεται ότι οι απόπειρες να αναστηθούν νεκροί τιμωρούνται από τους θεούς, όπως τιμωρήθηκε ο Ασκληπιός, πως λοιπόν επιτρέπετε κάτι τέτοιο στον Ηρακλή;
Η άγνωστη είναι η Άλκηστη επειδή φοράει τη μάσκα της , όμως κατά κάποιο τρόπο είναι μια διαφορετική Άλκηστη με ένα διαφορετικό σώμα. Στην αρχαιοελληνική τελετή του γάμου , το σήκωμα του πέπλου της νύφης, μπροστά στο γαμπρό και στους καλεσμένους ήταν η σημαντικότερη στιγμή. Στον επίλογο της Άλκηστης ο Ηρακλής φέρνει μαζί του μια πεπλοφόρα γυναίκα και όταν το πέπλο σηκώνεται η Άλκηστη ή η υποτιθέμενη Άλκηστη παντρεύεται τον Άδμητο σαν δεύτερη γυναίκα του.9
Η Άλκηστη είναι σίγουρα από τις ευγενέστερες μορφές που κινούνται μέσα στην αρχαία ελληνική τραγωδία και αποτελεί, θα μπορούσε να πει κανείς τον αντίποδα της ευριπίδειας Μήδειας.

3.ΜΗΔΕΙΑ
Ένα από τα συγκλονιστικότερα δράματα του αρχαίου θεάτρου είναι η Μήδεια του Ευριπίδη. Η Μήδεια, μάγισσα κόρη του Αίτη , βασιλιά της Κολχίδας, ερωτεύεται τον Ιάσονα και φεύγει μαζί του για την Κόρινθο, όπου όμως την εγκαταλείπει και παντρεύεται τη Γλαύκη, κόρη του Κορίνθιου Κρέοντα. Η Μήδεια ταπεινωμένη, συλλαμβάνει την ιδέα να εκδικηθεί τον άπιστο σύζυγό της, σκοτώνοντας τη νεόνυμφη Γλαύκη, τον πατέρα της Κρέοντα και τα δύο της παιδιά. Εξασφαλίζοντας τη φυγή της ,αφού ο Αιγέας προσφέρεται να τη φιλοξενήσει στη χώρα του, πραγματοποιεί το εγκληματικό της σχέδιό . Μετά την ολοκλήρωση της εκδίκησής της η Μήδεια φεύγει πάνω στο άρμα του Ήλιου.
Η Μήδεια κυριεύεται από ερωτική ζήλια, μα και από ψυχοβόρα αγανάκτηση για την αλλοτρίωση της προσωπικότητάς της. Γεμάτη παραφροσύνη, πάθος, συναισθήματα που κατευθύνουν την δράση στο έργο και καθορίζουν τη ροή του με μόνη τη δύναμη των τυφλών της πόθων 10 . Ο ποιητής χρησιμοποιώντας την εναλλαγή πάθους και λογικής δημιουργεί σημαντικές αντιθέσεις, ενώ ακολουθώντας την αντίθετη πορεία προκαλεί αποτελεσματικές εντάσεις.
Στον πρόλογο τόσο η Τροφός, όσο και ο Παιδαγωγός μας προετοιμάζουν για τη συναισθηματική κατάσταση της Μήδειας, αποτυπώνοντας τους χαρακτήρες των δύο αντιμαχόμενων συζύγων, Μήδειας και Ιάσονα. Προς το τέλος του προλόγου έχουμε την σαφή ένδειξη για το τι περνά από το μυαλό της Μήδειας, κυριευμένη από το θυμοειδές, λέγοντας : «παίδες ολοίσθε στυγεράς ματρός/ σύν πατρί, και πας δόμος έρροι.»( στιχ.114-115 Μήδεια).
Την συναισθηματική φόρτιση της Μήδειας ο ποιητής μας την δείχνει στο 1ο επεισόδιο, βάζοντας την ηρωίδα του να εφορμά στο θεατρικό χώρο σε κατάσταση αλλοφροσύνης, βρισκόμενη σε αδιέξοδο, από την διαμορφωμένη κατάσταση σε βάρος της από τον σύζυγό της. Μη μπορώντας να την αντιμετωπίσει, διαλαλεί την επιθυμία της να πεθάνει.( στιχ. 226) Λόγω αυτής της κατάστασής, η Μήδεια συνειδητοποιεί την θέση που βρίσκεται η γυναίκα, περιγράφοντας την μοίρα της γυναίκας και διατυπώνει την πιο σαφή κατηγορία για την καταπίεση που γνωρίζουν, ειδικά οι απατημένες σύζυγοι.11 « γυναικές εσμεν αθλιώτατον φυτόν…»(στιχ.231) Αυτός ο μονόλογος της Μήδειας θα τελειώσει με την διατύπωση της πρόθεσής της να εκδικηθεί τον σύζυγό της12. Βρίσκοντας με αυτόν τον άλογο τρόπο, λύση στο αδιέξοδό της και στήριγμα στη δυστυχία της αφού σε αυτήν την αφιλόξενη γι αυτήν περιοχή κανείς συγγενής δεν υπάρχει για να τη βοηθήσει. Η Μήδεια είναι αποφασισμένη να εκδικηθεί, καταστρώνει σχέδιο εκτελώντας το προσεκτικά. Ως γυναίκα καταφεύγει για την επίτευξη του σχεδίου της σε αυτά που είναι επιδέξια, στα δάκρυα και σε κάθε είδους απάτες. Όπλο της εναντίον της Γλάυκης και του πατέρα της, τα δηλητηριασμένα ενδύματα, που θεωρούνταν προϊόντα γυναικείας επινοητικότητας13. Επίσης για το σκοπό της, πρέπει να υποχρεώσει το χορό να σωπάσει, κάνοντας τον συνένοχο και αυτόν στο αποτρόπαιο έγκλημά της. Το ότι οι γυναίκες του Χορού παραστέκουν την γυναίκα, είναι λογικό, εντύπωση όμως προκαλεί το ότι Κορίνθιες υποστηρίζουν την βαρβαρική γυναίκα εναντίον του δικού τους βασιλικού οίκου14. Η ανακοίνωση των σκοπών της τόσο φανερά στο Χορό δεν γίνεται λόγω παραλογισμού της αλλά λόγω της αλληλεγγύης του γυναικείου φύλλου15.
Η Μήδεια είναι κυριευμένη από δυνάμεις που από την ψυχή της υψώνονται σε δαιμονική δράση. Η μονομανία απομονώνει τη Μήδεια, την χωρίζει την αποκόβει από τον αληθινό κόσμο. Με τη μονομανία της η Μήδεια μένει μόνη16.
Στο 5ο επεισόδιο η ψυχή της Μήδειας συζητά με τον εαυτό της και αντιμάχονται δυνάμεις, συγκρούεται το λογικό με το άλογο. (στιχ 1020-1080) Τέσσερις φορές αλλάζει η βούληση της Μήδειας: 1)η άγρια απαίτηση για εκδίκηση, η αγάπη προς τα παιδιά, 2) η επίγνωση της βέβαιης καταστροφής στο παλάτι, και οι συνέπειες της πράξης της συγκρούονται στο πεδίο της μάχης αυτής της ψυχής. Νικά η γνώση ότι τα παιδιά είναι οπωσδήποτε χαμένα, στην τελευταία φράση όμως η Μήδεια αφήνει να φανούν δυνάμεις, που από την σύγκρουση τους βγήκαν όλα αυτά :η φλογερή καρδιά (θυμός) και η σκέψη που ζυγίζει τα πράγματα (βουλεύματα), που η ύπαρξή τους στο βάθος της ψυχής των ανθρώπων είναι η αιτία των χειρότερων κακών γι αυτούς. «και μανθάνω μέν οια δραν μέλλω κακά, θυμός δε κρείσσων των εμών βουλευμάτων, όσπερ μεγίστων αίτιος κακών βρότοις» (στιχ. 1078-1080)
Το άμετρο μίσος εναντίον του προδότη και η τρυφερή αγάπη προς τα παιδιά και πολλά άλλα ,αντικρουόμενα συναισθήματα , μπορούν να βρουν καλά τη θέση τους σε μιαν ανθρώπινη ψυχή.17 Αυτό φαίνεται από τον αγώνα λόγων μεταξύ Μήδειας Ιάσονος με τη φραστική επίθεση της Μήδειας «ω παγκάκιστε» εξετάζοντας την λογική που παρακινεί την πράξη του Ιάσονα, προχωρώντας στον αυτοέλεγχό της, σε συναισθηματική έκρηξη και τέλος την αποστροφή της στον Δία.. (στιχ.467-518) Με την σειρά του και ο Ιάσονας θα τα αντικρούσει όλα αυτά με τη δική του λογική αναφερόμενος στην ανθρώπινη δράση από θεϊκή επίδραση, την ευεργετική συμπεριφορά του απέναντι στην Μήδεια. Ο Ιάσονας είναι ο άνθρωπος της καθημερινής λογικής. Γι αυτόν όλοι οι ανθρώπινοι δεσμοί, γάμος, παιδιά, σύζυγος είναι μόνο μέσα που εξυπηρετούν τους σκοπούς του.18 Γι αυτό εγκαταλείπει τη Μήδεια και αθετεί τον όρκο του, στοιχείο που δεν ανήκει στον παραδοσιακό ήρωα. Σε αυτήν την σύγκρουση της λογικής θα γεννηθεί η άλογη εκδίκηση. Οι ρόλοι αντιστρέφονται και η Μήδεια υιοθετεί μια συμπεριφορά που κατά συνθήκη συνδέεται με το αρχαιτυπικό αρσενικό ήρωα(στιχ. 807-810),ατσαλώνει την καρδιά της για να δολοφονήσει τους γιους της, γενικά αρχίζει να συμπεριφέρεται ως άντρας. Μια τέτοια ιδέα πάντα τρόμαζε τους άντρες Αθηναίους, ότι μπορούσε να συμβεί ,αν δεν υπήρχε αυστηρός έλεγχος στη συμπεριφορά των γυναικών από την πλευρά των αντρών19.
Η Μήδεια δεν απευθύνεται στους θεούς διότι γι αυτήν δεν υπάρχουν, όπως δεν υπάρχει ο κόσμος, όπως και τα παιδιά της. Γι αυτήν είναι τα παιδιά του Ιάσονα . Τα σκοτώνει όχι μόνο για να εκδικηθεί, αλλά κι επειδή δεν μπορεί να σκοτώσει τον Ιάσονα. Μέσω αυτών σκοτώνει τον Ιάσονα. Όμως στην πραγματικότητα ακόμα και ο Ιάσονας δεν υπάρχει για την Μήδεια. Μόνο εκείνη υπάρχει.
Η Μήδεια δεν είναι όμως μονάχα μάγισσα κι εκδικήτρια είναι γυναίκα και μάνα. Ο αποχαιρετισμός στα παιδιά της τα καταδικασμένα από την ίδια , αποτελεί το τραγικό κορύφωμα. Κατά ειρωνικό τρόπο από υπεράνθρωπη η μάγισσα Μήδεια όσο φτάνει η ώρα να σκοτώσει τα παιδιά της γίνεται όλο και πιο ανθρώπινη. Αναφέρει το παράλογο πως πρέπει αυτή να τα σκοτώσει «…άλλη φενεύεσαι δυσμενεστέρα χερί….» (στιχ. 1239) και αναρωτιέται κανείς ποιο χέρι θα μπορούσε να είναι σκληρότερο γι αυτό απ ότι το μητρικό20.
Στην Μήδεια ο Ευριπίδης για πρώτη ίσως φορά μελετά το πρόβλημα του εγκλιματισμού ενός βαρβάρου μέσα σε μια ορθολογισμένη πολιτεία.. Η Μήδεια είναι ζωή, γι αυτό και μπορεί να τη σκοτώσει. Για τον Ιάσονα τα παιδιά του είναι αντικείμενα , απέναντί τους νιώθει νομικά υπόχρεος ή δικαιούχος. Για τη Μήδεια είναι η φυσική της προέκταση. Μόνο η μεγαλοφυΐα του Ευριπίδη θα μπορούσε να συλλάβει αυτή την αντίφαση (αντίφαση για τα ορθολογισμένα μυαλά), να βάλει δηλαδή μια παιδοκτόνο να κερδίζει τη συμπάθεια του Αιγέα με την υπόσχεση ότι θα του αποκαλύψει το μυστικό της τεκνοποιίας. Η αναχώρησή της στο τέλος του έργου, αν και γεωγραφικά με κατεύθυνση στην Αθήνα , είναι στην ουσία μια επιστροφή στην Κολχίδα. Προσπάθησε να γίνει ανθρώπινη, αλλά ο ανθρώπινος κόσμος αποδείχθηκε φτωχός σε ανθρωπιά, αφιλόξενος κι έτσι ξαναγυρίζει στη φύση της μάγισσας . Η απόμακρη και σπαρακτική εικόνα του τέλους ισοδυναμεί με μια απόρριψη της ανθρώπινης κατάστασης με όλες τις υποτιθέμενες χαρές, καθώς και με μια επικράτηση της ανεξέλέγκτης δαιμονικής δύναμης21.
4.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Η γυναίκα Άλκηστη εκφράζει έναν κόσμο φωτεινό. Πεθαίνει στη θέση του άντρα της. Μέσω αυτής της θυσίας εκφράζεται. Θυσιάζει όλα όσα της ανήκουν, εκτός του εαυτού της για τον εαυτό της. Έχει ταυτίσει το «εγώ» με το «εσύ», χωρίς να οικειοποιείται ή να διεκδικεί. Είναι μια ιδανική γυναικεία μορφή.
Τα έργο Άλκηστη διαπραγματευόμενο την θυσία μιας γυναίκας από τη μια πλευρά μας φανέρωσε πως μια γυναίκα με την πράξη της θυσίας έφτασε την δόξα ενός άντρα, από την άλλη τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει μια τέτοια πράξη. Η υπέρβαση των κανονικών ορίων μεταξύ των δύο φύλλων από την πλευρά της γυναίκας, μερικές φορές καταλήγει σε εκθηλισμό των αντρών.
Στον αντίποδα στέκει η άλλη γυναικεία μορφή η Μήδεια στην καταγωγή βάρβαρη, με μυστηριώδη πολύπλοκη ψυχολογία, συμπεριφορά και ηθική ενστίκτου. Έντονο το αίσθημα του εγωισμού και της ιδιοκτησίας. Ο έρωτάς της εκφράζεται με την υπέρβαση της λογικής και της ηθικής. Αν χαθεί η ερωτική αμοιβαιότητα αυτόματα έχουμε την υπέρβαση του πάθους και την άλογη ενέργεια της τιμωρίας του προδότη με τον φόνο των παιδιών του. Στη σύγκρουση της ορθής κρίσης και του ενστίκτου ή πάθους κυριαρχεί το δεύτερο με αποτέλεσμα μιας αποτρόπαιης ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Στο έργο Μήδεια μας περιγράφεται γενικά η μοίρα της γυναίκας, καθώς και η καταστροφική συμπεριφορά ενός πληγωμένου εγωισμού που προήλθε από την άθλια συμπεριφορά ενός άντρα που ανήκει στον πολιτισμένο κόσμο. Ο πολιτισμός αυτός την δίδαξε πως είναι πιο άθλιος από τον δικό της προγονικό κόσμο γι αυτό και επέστρεψε σε αυτόν.
Β Ι Β Λ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

1. Χ.Αλεξοπούλου, Γυναικεία δράση στον Ευρυπίδη. Εκδίκηση και επιβολή, Αθήνα:Ελληνικά Γράμματα, 2000.
2 .S.Blundell, Γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα,Μτφ. Λίτσα Χατζηφώτη, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2004.
3. J.Kott, Θεοφαγία,Μτφ. Άγγελα Βερυκοκάκη- Άρτεμη, Αθήνα: Εξάντας, Νήματα, 1976
4. M.Lefkowitz, Γυναίκες στον ελληνικό μύθο, Μτφ. Αμαλία Μεγαπάνου, Αθήνα:Καστανιώτη, 2000.
5. A.Lesky,Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής λογοτεχνίας Μτφ.Αγαπητού Τσοπανάκη, Θεσσαλονίκη:Αδελφών Κυριακίδη, 2003.
6. Ν.Loraux, Βίαιοι θάνατοι γυναικών στην τραγωδία, Μτφ. Αγγελική Ροβάτσου, Αθήνα:Αλεξάνδρεια 1995.
7. J.Romilly, Η νεοτερικότητα του Ευριπίδη, Μτφ. Αγγελική Στασινοπούλου-Σκιαδά, Αθήνα: Ινστιτούτο του βιβλίου-Α.Καρδαμίτσα, 1997.
8. Α.Σολομός, Ευριπίδης Ευφυής και μανικός, Αθήνα:Κέδρος, 1995.
9. B.Sparkes, Ελληνικός πολιτισμός ,Μτφ. Μαρία Λεβεντοπούλου , Αθήνα : Ινστιτούτο του βιβλίου-Α.Καρδαμίτσα 2002.
10.C.Whitman, Ο Ευριπίδης και ο κύκλος του μύθου, Μτφ. Ευαγγελία Θωμαδάκη, Αθήνα: Εικοστός Πρώτος, 1996



ΚΕΙΜΕΝΑ
1.Ευριπίδη, Άλκηστη, Μτφ, Θρασύβουλου Σταύρου, Αθήνα, Βιβλιοπωλείο της Εστίας,2004
2.Ευριπίδη, Μήδεια, Μτφ, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Αθήνα ,Καρδαμίτσα 1994
3.Πλάτων ,Συμπόσιο, Μτφ. Ιωάννη Συκουτρη ,Αθηνα :Βιβλιοπωλείο της Εστίας, 1994