Στην αρχή του αιώνα ο κόσμος και οι επιστήμονες πίστευαν ότι με τις ανακαλύψεις στη βιολογία ( εξέλιξη των θηλαστικών κ.λπ.),και με τις νέες γνώσεις κα τα μέσα που παρείχε η σύγχρονη επιστήμη θα μπορούσαν να βελτιώσουν τον άνθρωπο. Και σύντομα διαδόθηκε η ευγονική που μελετούσε τις δυνατότητες τελειοποίησης του ανθρώπινου είδους. Οι ευγονιστές έλεγαν ότι δίπλα στα υγιή άτομα υπήρχαν επίσης κατώτερα όντα : οι τρελοί, οι εγκληματίες οι αλκοολικοί , οι πόρνες κ.λπ. και πως αυτοί επιβράδυναν την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους. Έτσι πρότειναν στις κυβερνήσεις να ψηφίσουν νόμους που να επιτρέπουν τον εξοστρακισμό των φορέων βιολογικών ελαττωμάτων όπως αυτών που είχαν μια εκ γενετής ή κληρονομική αντικοινωνική τάση, χάριν της προόδου του ανθρώπινου είδους. Έλεγαν πως τα άτομα που είχαν κάποιο βιολογικό ελάττωμα έπρεπε να στειρώνονται για να εξαλειφθούν οι αναπηρίες και να διατηρηθεί η ακεραιότητα του πυρήνα του κυττάρου. Για παράδειγμα ένα αλκοολικό άτομο γυναικείου φύλου ογδόντα τριών ετών θα μπορούσε να έχει 894 απογόνους εν των οποίων 67 υπότροπους εγκληματίες, 7 δολοφόνους, 181 πόρνες, 142 ζητιάνους, 490 τρελούς, σύνολο 437 αντικοινωνικά στοιχεία. Και υπολόγισαν ότι αυτά τα 437 άτομα αντικοινωνικά στοιχεία θα στοίχιζαν στο κράτος όσο θα στοίχιζε η κατασκευή 140 πολυκατοικιών προς ενοικίαση.
Τον 18ο αιώνα οι ιδέες του Johann Gottfried Herder (1744-1803)που αποτέλεσαν τη πρώτη συστηματική διατύπωση του εθνικού δόγματος( ότι κάθε έθνος, κάθε πολιτισμικά διακριτή δηλαδή κοινότητα, δικαιούται να αποτελεί και μια εξίσου διακριτή και αυτόνομη πολιτική οντότητα), περί της ποικιλομορφίας της ανθρώπινης φύσης, περί της ύπαρξης, με άλλα λόγια, μιας ποικιλίας ανθρώπινων φυλών που αναπτύσσουν διαφορετικές κουλτούρες ακριβώς επειδή διαθέτουν διαφορετικές ιδιοσυγκρασίες, αξιοποιήθηκε ακολούθως για να υποστηριχθεί η εγγενής ηθική και πνευματική ανωτερότητα της λευκής φυλής έναντι των υπολοίπων, γνωστή ως ρατσισμός.
Ο Herder στις θεωρίες του επανειλημμένα διολισθαίνει στη καθαρά ευρωκεντρική στάση και κατατάσσει τους διαφορετικούς λαούς ανάλογα με τον βαθμό εξέλιξης του πολιτισμού τους. Αυτή η ασυνέπεια δεν είναι δυσεξήγητη. Αυτός ο τρόπος κατάταξης είχε διαποτίσει ολόκληρη τη ευρωπαϊκή σκέψη για αιώνες. Ο Tylor επισημαίνει την διαίρεση της ανθρωπότητας σε αγρίους, βάρβαρους και πολιτισμένους λαούς, που συνοψίζεται με τον όρο εξελικτισμός.
Οι Διαφωτιστές είχαν ορίσει τους πολιτισμένους λαούς της Ευρώπης κομιστές πολιτισμού στους λαούς της Ασίας και της Αφρικής. Αυτή η συνείδηση της πολιτισμικής ανωτερότητας γίνεται «η λαϊκή θρησκεία της αποικιοκρατίας».
Λίγο πριν στα μέσα του 19ου αιώνα ο Δαρβίνος στο σύγγραμμα του «Η καταγωγή του ανθρώπου», υποστήριζε την ύπαρξη μιας ιεραρχίας στις φυλές, που είχε προκύψει εξελικτικά μέσω της φυσικής επιλογής. Στις κατώτερες φυλές κατέτασσε τους «άγριους» Αφρικανούς, Ινδιάνους κ.ά., και στις ανώτερες τους «πολιτισμένους» Ευρωπαίους. Το ίδιο πίστευε και για τους ανθρώπους γενικά, τους οποίους διέκρινε σε πνευματικά ανώτερους και κατώτερους, υποστηρίζοντας ότι τα μέλη του ενός και του άλλου φύλου θα έπρεπε να αποφεύγουν να παντρεύονται σε περίπτωση κατωτερότητας, σωματικής ή πνευματικής. Η «επιβίωση του ικανότερου» είναι ιδέα του Η. Spencer, που θα συνδέσει τον Κοινωνικό Δαρβινισμό με την οικονομική και πολιτική ασυδοσία, με τις ρατσιστικές ιδέες και τον Ευγονισμό . Ο τελευταίος ως δόγμα θεμελιώθηκε από τον ξάδερφο του Δαρβίνου, F. Galton, προκειμένου να βελτιωθεί η «βρετανική φυλή» μέσω αποθάρρυνσης της αναπαραγωγής των λιγότερο ικανών και με χαμηλή ευφυΐα.
Ο εθνικιστικός πυρετός του 19ου αι., άλλωστε, με την έμφαση που έδωσε στην πολιτισμική ιδιαιτερότητα των άλλων, συνέβαλε καταλυτικά στην καθιέρωση της ιδέας περί φυλής. Η ιδέα της πολιτισμικής ανωτερότητας που επέβαλλε ο εθνικιστικός ναρκισσισμός, συνδυάστηκε, έτσι συχνά με τη ιδέα της φυλετικής ανωτερότητας, η οποία υπηρέτησε την εθνική αυταρέσκεια και τον εντεινόμενο αποικιοκρατικό επεκτατισμό.
Γύρω στα 1830 ο γερμανός καθηγητής την Πολιτικών Επιστημών Friedrich Liszt υποστήριξε ότι είναι το πεπρωμένο της γερμανικής φυλής να κυβερνήσει τον κόσμο και ότι η φυλή αυτή έχει επιλεγεί από τη Θεία Πρόνοια για να εκπολιτίσει τις άγριες χώρες. Η αποικιοκρατία βρίσκει, λοιπόν, ένα ακόμα λόγο ύπαρξης και νομιμοποίησης, αφού εμφανίζεται ως η ¨θεσμοποιημένη μορφή της ιεράρχησης των φυλών» Από τότε έως και σήμερα τα πρωτεία του πολιτισμού της Ευρώπης συνδέονται συστηματικά με τα πρωτεία της λευκής φυλής.
Η υιοθέτηση των ιδεών του Liszt από τους ναζιστές είχε ως θύμα όχι μόνο τον εξωευρωπαικό αποικιοκρατούμενο κόσμο, αλλά και την ίδια την Ευρώπη.
Στη Γερμανία ο ναζισμός διεκδικούσε τη φυλετική καθαρότητα και υποστήριζε ότι οι Άριοι δεν έπρεπε πια να αναμιγνύονται με τις κατώτερες φυλές για να μην εκφυλιστεί το αίμα τους. Οι Άριοι ήταν μια δολιχοκέφαλη φυλή αναγνωρίσιμη από το λευκό δέρμα και από το κρανίο της σε σχέση μήκους-πλάτους του οποίου ήταν μικρότερη από 75 καθώς και από το δημιουργικό και ομαδικό της πνεύμα. Οι δολιχοκέφαλοι ναζί έλεγαν πως η φύση είναι άγρια και πως αν θέλουμε να επιβάλλουμε επαναστατικές ιδέες και αξίες και μια νέα πραγματική δικαιοσύνη πρέπει να ακολουθήσουμε το παράδειγμα της φύσης.
Οι ναζί επινόησαν τους θαλάμους αερίων και το Zyklin B που τους επέτρεπε να σκοτώνουν ένα σημαντικό αριθμό ανθρώπων σε περιορισμένο χρόνο για να προφυλάξουν την άρια φυλή από τον εκφυλισμό. Οι ναζί έλεγαν πως η άρια φυλή ήταν η καλύτερη ανθρώπινη φυλή που αναπτύχθηκε στον κόσμο και πως οι ίδιοι αποτελούσαν το πιο τέλειο στοιχείο ανάμεσα στις άριες φυλές επειδή ήξεραν να πολεμούν και να εμπορεύονται και να αγαπούν την καλή συντροφιά. Και πως αν η Ευρώπη βρίσκονταν σε παρακμή θα έπρεπε να την προφυλάξουν από την πλήρη αποσύνθεση διότι θα ήταν μέγα σφάλμα ν’ αφήσουν την Ευρώπη στην παρακμή που θα την οδηγούσε ως την ολοκληρωτική αποσύνθεση. Και πως θα έπρεπε να απαλλάξουν την Ευρώπη απ αυτούς που δεν πρόσφεραν τίποτε το θετικό: του Τσιγγάνους, τους Σλάβους, τους ομοφυλόφιλους, τους διανοητικά καθυστερημένους, κ.λπ., αλλά κυρίως τους Εβραίους που σκοπός τους ήταν να τη ρυπάνουν.
Αργότερα οι ναζί έκριναν ότι οι ευνουχισμοί, οι αμβλώσεις, ή οι διαμονές σε ειδικά ιδρύματα στοίχιζαν στην κοινωνία και ο καλύτερος τρόπος για να απαλλαχτεί η κοινωνία από αυτά τα αντικοινωνικά στοιχεία για την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους ήταν η ευθανασία.
Το 1905 οι ναζί αποφάσισαν να εξορίσουν τους Εβραίους της Ευρώπης στη νήσο Μαγαδασκάρη και ενώ θα ζούσαν μεταξύ τους θα κατέληγαν σε πλήρη εκφυλισμό διότι η φύση τους είχε απορρίψει από τους κόλπους της και χωρίς τη συμβολή του άριου αίματος από το οποίο τρέφονταν η Ευρώπη, η φύση αυτή θα εξαλειφόταν από μόνη της από προσώπου γης. Εγκατέλειψαν την ιδέα αυτή ως οικονομικά ασύμφορη και αποφάσισαν άλλους τρόπους αλλά και πάλι έκριναν ότι οι ευνουχισμοί, οι αμβλώσεις, ή οι διαμονές σε ειδικά ιδρύματα στοίχιζαν στην κοινωνία και ο καλύτερος τρόπος για να απαλλαχτεί η κοινωνία από αυτά τα αντικοινωνικά στοιχεία για την εξέλιξη του ανθρώπινου γένους ήταν η ευθανασία.
Η πρώτη γενοκτονία του 20ου αιώνα έγινε στην Τουρκία το 1915 όταν η κυβέρνηση συνέλαβε και τυφεκισε προληπτικά εξακόσιες αρμένικες οικογένειες που ζούσαν στην Κωνσταντινούπολη, σκότωσε όλους τους αρμενική καταγωγής στρατιώτες και έδιωξε από τα χωριά όλους τους αρμένιους. Ανάμεσα στο 1928 και στο 1949 οι Ρώσοι εξόρισαν έξι εκατομμύρια πολίτες ύποπτης εθνικότητας: Αρμένιους Τατάρους, Λιθουανούς, Ουκρανούς Πολωνούς, Γερμανούς, Μολδαυούς Έλληνες , Κούρδους.
Ο πρώτος νόμος για τη στείρωση των κατώτερων κοινωνικών στοιχείων εκδόθηκε το 1907 στις ΗΠΑ .Επέτρεπε να στειρωθούν οι σκληροί εγκληματίες και οι διανοητικά άρρωστοι και το 1914 προστέθηκαν στη λίστα οι υπότροποι εγκληματίες και οι αλκολικοί όπως και το 1923 στο Μισούρι οι μαύροι και οι Ινδιάνοι κλεφτοκοτάδες μιας και οι λευκοί μπορούσαν εύκολα να επανέλθουν στους κόλπους της κοινωνίας δουλεύοντας επίμονα για το κοινό καλό. Το 1929 υιοθετήθηκε νόμος για τη στείρωση και στην Ελβετία και στη Δανία ενώ το 1934 στη Νορβηγία και το 1935 στη Φιλανδία και στη Σουηδία όπου έμεινε εν ισχύει ως το 1975 και 13.829 Σουηδοί και 48.955 Σουηδές στειρώθηκαν με δικαστική απόφαση . Για τη στείρωση ενός κατώτερου ατόμου στις κουμουνιστικές χώρες ήταν αρκετή ια ιατρική γνωμάτευση και στη Γιουγκοσλαβία, στη Ρουμανία και στην Τσεχοσλοβακία, Αλβανοί και Τσιγγάνοι στειρώθηκαν εν αγνοία τους επειδή οι κυβερνήσεις έκριναν ότι ο αριθμός των Αλβανών και των Τσιγγάνων αυξανόταν ανησυχητικά και έθετε σε κίνδυνο τη συνοχή του σοσιαλιστικού στρατοπέδου. Στη Γερμανία εκδόθηκε ένας νόμος για τις στειρώσεις το 1933 όταν την εξουσία την πήραν οι ναζί και οι πρώτοι που υπέστησαν στείρωση ήταν τα παιδιά που ονομάζονταν RHEINLANDBASTARDA δηλαδή τα μπάσταρδα της Ρημανίας παιδιά με Γερμανίδα μητέρα και μαύρο πάτερα του γαλλικού στρατού που κατείχε τότε τη Ρημανία. Και 514 μπάσταρδα της Ρημανίας στειρώθηκαν και στάλθηκαν σε ιδρύματα για διανοητικά άρρωστους ενώ οι μητέρες τους καταδικάστηκαν για συνεργασία με τον εχθρό και για προσβολή στο γερμανικό λαό και στάθηκαν στο στρατόπεδο του Ράβενσπρουκ. Σ’ αυτό πέθαναν 92.350 γυναίκες. Στο στρατόπεδο του Νταχάου γερμανοί γιατροί έκαναν πειράματα σε δωμάτια χαμηλής πίεσης σε επιληπτικά παιδιά. Το 1910 οι Αμερικανοί δημιούργησαν το Γραφείο στατιστικών δεδομένων της ευγονικής και το 1922 ο διευθυντής του Γραφείου έστειλε στην κυβέρνηση έναν κατάλογο των κοινωνικά απροσάρμοστων πολιτών( αλήτες, τρελούς, ψυχοπαθείς, εγκληματίες, πόρνες, ομοφυλόφιλους, συφιλιδικούς, αλκοολικούς, τοξικομανής) που επέτρεπε να στειρωθούν προς όφελος της διατήρησης μιας υγιούς και ισορροπημένης κοινωνίας. Στη Νορβηγία μετά τον πόλεμο τα παιδιά που γεννήθηκαν από Γερμανό πατέρα τα απέσπασαν από τις μητέρες τους και τα έβαλαν σε ιδρύματα για διανοητικά ασθενείς.
Το 1929 το Ινστιτούτο Ευγονικών Ερευνών του Λένιγκραντ πρότεινε να επιλεχθούν κάποια ιδιαιτέρα παραγωγικά άτομα από τις τάξεις των Σοβιετικών εργατών και να ιδρυθούν κέντρα σπερματέγχυσης όπου τα επιλεγμένα άτομα θα γονιμοποιούσαν Σοβιετικές γυναίκες και οι ευγονιστές του Λένιγκραντ υπολόγισαν ότι ένα εξαιρετικός παραγωγικός εργάτης θα ενίσχυε τον πυρήνα της μελλοντικής αταξικής κοινωνίας.
Οι ευφυείς πολιτισμένοι ευρωπαίοι για να κάνουν ευφυέστερους τους εκλεκτούς απογόνους τους με τα «επιτεύγματα» τους έκαναν τον άνθρωπο, απάνθρωπο.
Πληροφορίες: Γ.Πασχαλίδης,Η έννοια του πολιτισμού,1999.
P.Ourednik,Europeana, 2005.
S. Hall B.Gieben, Η διαμόρφωση της νεωτερικότητας,2003.
