Ο Σερ Ισαάκ Νεύτων (1643 – 1727). Άγγλος Φυσικός, Μαθηματικός, Αστρονόμος, Φιλόσοφος, Αλχημιστής και Θεολόγος. Θεωρείται πατέρας της Κλασικής Φυσικής, καθώς ξεκινώντας από τις παρατηρήσεις του Γαλιλαίου αλλά και τους νόμους του Κέπλερ για την κίνηση των πλανητών διατύπωσε τους τρεις μνημειώδεις νόμους της κίνησης και τον «νόμο της βαρύτητας» .
Το πανεπιστήμιο Κέμπριτζ, όπου δίδασκε ο διάσημος φυσικός και μαθηματικός Ισαάκ Νεύτων, ψηφιοποίησε τα χειρόγραφα και τα πρωτότυπα τυπωμένα έργα του μεγάλου επιστήμονα. Μεταξύ αυτών βρίσκεται η πρωτότυπη τυπωμένη έκδοση του αριστουργήματός του «Principia Mathematica» (Μαθηματικές Αρχές της Φυσικής Φιλοσοφίας), μαζί με τις εμβόλιμες σχετικές χειρόγραφες σημειώσεις και απαντητικά σχόλια στους επικριτές του, που ο ίδιος είχε κάνει πάνω στο δικό του αντίτυπο, και τα ανήρτησε στο διαδίκτυο επιτρέποντας στον οποιονδήποτε να τα δει και να τα μελετήσει.
Βλέποντας το «Principia Mathematica» αυτό που πρώτα-πρώτα παρατηρεί κανείς είναι η γλώσσα που χρησιμοποιεί, είναι τα αρχαία ελληνικά ενώ η σημειώσεις του παραπλεύρως του κειμένου είναι στην αγγλική γλώσσα.
Αν κανείς αναζητούσε τους λόγους για την χρήση της αρχαίας ελληνικής από τον Νεύτωνα θα μπορούσε να καταλήξει σε μια ποικιλία απαντήσεων.
Ένας λόγος θα ήταν σίγουρα η μόρφωση που είχε λάβει. Η παιδεία που έλαβε ο Νεύτων ήταν στο Γκράντχαμ, και βασιζόταν κυρίως στην αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία. Μελετούσε τους αρχαίους έλληνες και άλλους συγγραφείς επηρεασμένους από την αρχαία ελληνική γραμματεία- επιστήμη, συγγραφείς όπως: ο Αριστοτέλης, ο Κέπλερ, ο Γαλιλαίος ο Ντεκάρτ, ο Ευκλείδης, κ.λπ.
Ένας άλλος λόγος θα ήταν η επικρατούσα κατάσταση αυτή την εποχή στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με το ποια επιστημονικά κείμενα θεωρούσε αποδεκτά ως ακριβή.
Στην Αγγλία τόσο οι ελισαβετιανοί κανόνες για το Κέμπριτζ (1570), όσο και ο λαουδιανός κώδικας για τη Οξφόρδη (1636) διατηρούσαν την επίσημη αυθεντία των αρχαίων. Έβλεπαν με δυσπιστία κάθε νεωτερισμό.
Παρατηρούμε αυτή την εποχή μία επιστημονική κριτική για τα αρχαία επιστημονικά κείμενα. Αυτή η κίνηση δεν συνίστατο σε απόρριψη της αρχαιότητας, αλλά κυρίως στην ενίσχυση της διότι σκοπός της κριτικής ήταν η εξάλειψη από τα αρχαία κείμενα βαρβαρικών σχολιασμών και προσθηκών μεσαιωνικής προέλευσης που σπίλωναν τα κείμενα αυτά. Σκοπός ήταν η καθαρότητα του κειμένου όχι η επιστημονική αλήθεια. Αυτή η μελέτη, σχετιζόταν με τον σχολαστικισμό που έμελλε να αποδειχτεί ιδιαίτερα ωφέλιμη στη μελέτη της φυσικής της κίνησης. Η αναζήτηση από τα πρώτα χρόνια του ουμανισμού νέων κειμένων- και νέων μεταφράσεων- είχε ως αποτέλεσμα την εκ νέου συνειδητοποίηση της σημασίας της ελληνικής γλώσσας. Λόγιοι που δεν είχαν γνώση της ελληνικής γλώσσας, όπως ο Πετράρχης συκτήριζαν τον εαυτό τους. Επίσης γινόταν η αναζήτηση της αλήθειας μέσα από την ερεύνα γα ακριβή χειρόγραφα. Συνεπώς ο Νεύτων ίσως να χρησιμοποίησε τα αρχαία ελληνικά για την συγγραφή των κειμένων του ως απόδειξη ότι περιείχαν επιστημονική αλήθεια - επιστημονικής καθαρότητα, σε αντίθεση με άλλους που ο λόγος τους δεν ήταν τέτοιος, γι αυτό και τους απαντά στα αγγλικά (αν δεν γνώριζαν αρχαία ελληνικά δεν γνώριζαν και τα πρωτότυπα κείμενα).
Παρά την προτίμηση κατά τον 16ο αιώνα της χρήση των δημωδών γλωσσών, τα λατινικά και τα ελληνικά εξακολουθούσαν να αποτελούν σίγουρα κλειδιά για τον κόσμο της γνώσης . Τα αρχαία ελληνικά την εποχή αυτή ήταν μια γλώσσα της επιστήμης.
Από τα μέσα του 16ο και 17ο αιώνα είναι διαθέσιμες νέες εκδόσεις των έργων του Αρχιμήδη, του Έλληνα συγγραφέα που οι αντιλήψεις του ήταν οι πλησιέστερες στην επιστήμη των μαθηματικών. Αυτές συνέβαλαν στις νέες εξελίξεις στο εσωτερικό των ιδεών των μαθηματικών. Το έργο των Ταρτάλια (1500-1557), Καρντάνο (1501-1576) και Βιέτ (1540-1557) στη άλγεβρα συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξή της- και οι κοπιαστικοί αριθμητικοί υπολογισμοί απλοποιήθηκαν σημαντικά με την εφεύρεση των λογαρίθμων από τον Ναπιέ (1550-1617). Και λίγο αργότερα από τη εφεύρεση του διαφορικού λογισμού ως αποτέλεσμα των ανεξάρτητων προσπαθειών των Λαιμπντς (1646-1716) και Νεύτωνα.
Θα πρέπει να σημειώσουμε και ότι ο Ισαάκ Νεύτων είχε εμπλακεί και στις αλχημιστικές μελέτες. Επηρεασμένος από την μελέτη της φιλοσοφίας του Πλάτωνα αλλά και από την αναβίωση εκείνη την εποχή του νεοπλατωνισμού και των Πυθαγορείων. Αυτή η επιρροή του απέπνεε συχνά μια νότα μυστικισμού και ενώ δημοσίευσε το πειραματικό του έργο στην οπτική και τη μαθηματική του διαπραγμάτευση των φυσικών νόμων, καταχώνιασε στ αρχαία του τα αλχημικά του χειρόγραφα. Μία πράξη συμβολική για τη μετέπειτα ιστορία της επιστήμης, αφού η επιστήμη του 18ου αιώνα υπήρξε «Νευτώνεια». Επιστήμη πειραματική, με χαρακτηριστικά την ποσοτικοποίηση και τη χρήση της μαθηματικής αφαίρεσης για την περιγραφή και εξήγηση των φυσικών φαινομένων.
Επίσης η χρήση της αρχαίας ελληνικής από τον Νεύτωνα στο κείμενο του θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως επίρρωση της άποψης περί συνέχειας της επιστημονικής παράδοσης. Γνωστή είναι η διαμάχη μεταξύ αυτών που υποστηρίζουν την συνέχεια και αυτών που υποστηρίζουν την ασυνέχεια της επιστημονικής παράδοσης.
Μπορεί οι νέοι επιστήμονες του 17ου αιώνα (Γαλιλαίος, Καρτέσιος, Gassendi, Boyle, Νεύτων και άλλοι) να απέρριψαν τα βασικά στοιχεία της αριστοτελικής μεταφυσικής (διάκριση μορφής και ύλης, έννοια της ουσίας, διάκριση ενέργειας και δύναμις, οι τέσσερις πρωταρχικές ποιότητες, τα τέσσερα είδη αιτιών) και να στράφηκαν προς την σωματιδιακή φιλοσοφία των αρχαίων ατομικών. Μπορεί αυτές οι εξελίξεις να δημιούργησαν μια ριζική εννοιολογική αλλαγή, η οποία κατέστρεψε τα θεμέλια της φυσικής φιλοσοφίας που χαρακτήριζε τις δύο προηγούμενες χιλιετίες. Μπορεί η εφαρμογή της πειραματικής μεθοδολογίας και η χρησιμότητα των μαθηματικών ως οργάνου μέτρησης και ανάλυσης να δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για μια καινούργια μέρα στην επιστήμη, την Επιστημονική Επανάσταση. Αλλά είναι φανερό ότι τα αριστοτελικά φαινόμενα, οι αρχές της κινηματικής από τον Γαλιλαίο, τα επιτεύγματα της οπτικής, η αστρονομία του Πτολεμαίου, τα αρχαία και μεσαιωνικά επιστημονικά επιτεύγματα δεν εγκαταλείφθηκαν ποτέ. Τα πρώτα επιτεύγματα διαμόρφωσαν τα δεύτερα άρα αποτελούν μέρος καταγωγής της νεώτερης επιστήμης. Έτσι δημιουργείται μια συνεχής επιστημονική διαδρομή με εφαρμογές αρχών, ρίξεις και εξελίξεις.
Φυσικά σε αυτό το κείμενο δεν είναι δυνατόν να αναλυθούν- αναδειχτούν επαρκώς οι λόγοι γραφής των κειμένων του Νεύτωνα στην αρχαία ελληνική, πιστεύω όμως ότι είναι αντικείμενο έρευνας, όπως αντικείμενο έρευνας είναι και τα αναφερόμενα στα κείμενα τώρα που είναι προσιτά στο ευρύτερο κοινό.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
1. Debus A. Άνθρωπος και Φύση στην Αναγέννηση, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1997.
2. Lindberg D. Οι Απαρχές της Δυτικής Επιστήμης, εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π., Αθήνα 2003.
Για να δείτε τα κείμενα επισκεφτείτε :
http://cudl.lib.cam.ac.uk/view/MS-ADD-03996/9
γ.ξ.
